CUMHURİYETİMİZİN 100. YILINDA DÜNYA VE TÜRKİYE GASTRONOMİSİNE MARDİN MİDYAT ANITLI KÖYÜNDEN BİR ARMAĞAN: “KARA NOHUT”
MİDYAT ANITLI (HAH) KÖYÜ:
Medeniyetlerin beşiği Mardin’in birbirinden güzel köylerinden biri olan Midyat ilçesindeki Anıtlı Köyü’nün değerini Birleşmiş Milletler nezdinde taçlandırmanın gururunu yaşıyoruz. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (BMDTÖ) tarafından her yıl düzenlenen “En İyi Turizm Köyü” yarışmasında 2022 yılı için Anıtlı ülkemizi temsil etmeye hak kazanan 3 köyden biri olmayı başarmıştı. 20 Aralık 2022 tarihinde yayımlanan yarışma sonuçları göre ise, 57 farklı ülkeden yapılan 130 başvuru arasında, sahip olduğu kültürel ve doğal değerleri ve olağanüstü potansiyeli nedeniyle 17.12.2022 tarih ve 3272398 Kültür ve Turizm Bakanlığı, Avrupa Dış İlişkiler Daire Başkanlığı’nın yazısına esas, “BMDTÖ En İyi Turizm Köyü İyileştirme Programı’na dahil edilmeye uygun bulunmuştur.
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) tarafından iyileştirme programına alınan Midyat ilçesi ANITLI (Hah) köyü ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (BMDTÖ) En İyi Turizm Köyü Geliştirme “Upgrade Program” kapsamında BMDTÖ tarafından belirlenecek uzman heyetin destinasyonumuza gerçekleştirecekleri izleme, değerlendirme, önerilerde bulunma ziyaretleri 14 Kasım 2023 tarihlerinde olacaktır.
Bu kazanımla BMDTÖ Anıtlı’ da sürdürülebilir turizmin geliştirilmesi adına birçok farklı alanda tespit edilen eksikleri kapatmak için destek sağlamayı taahhüt etmektedir. Yine bu kapsamda 27-28 Şubat 2023 tarihlerinde Suudi Arabistan’ın Alula kentinde düzenlenmiş olan “En iyi turizm Köyleri Yıllık Toplantısına” katılım sağlanmıştır.
Bilindiği üzere, Bakanlığımızın temel misyonlarından biri “Turizm değerlerinin sürdürülebilir korunmasını sağlayarak yaşatmak ve tanıtmaktır.” Bu amaçla 2022 yılının Haziran ayında Anıtlı Köyü için başlattığımız yolculuğu ilimizin diğer kıymetli noktalarıyla ve farklı etkinliklerle sürdürmeyi hedeflemekteyiz. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (BMDTÖ) tarafından her yıl düzenlenen “En İyi Turizm Köyü" yarışmasında 2022 yılı için Mardin Midyat (Hah) Anıtlı köyü, Sürdürülebilir Turizm "İyileştirme Programına" girmeye hak kazanmış olup, GO TÜRKİYE sayfasına eklenmiştir.
Bununla birlikte, Anıtlı Köyünde, İl Müdürlüğümüzce yapılan inceleme, araştırma ve görüşmeler neticesinde Mardin İli, Midyat İlçesi, Anıtlı Köyüne ait olan bin yıllık kültür ANITLI KARA NOHUT’u, Cumhuriyetimizin 100. Yılında Dünya ve Türkiye Gastronomisine bir armağan olarak gün yüzüne çıkarıp, sunduk. Ayrıca, 14.09.2023 tarihinde, C2023/000236 numarasıyla Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından başvurusu alınmıştır. Tescillenme süreci devam etmektedir.
Hah - Anıtlı Meryem Ana Manastırı:
İlimiz, Midyat ilçesinde yer alan 2 bin yıllık bir anıtın üzerine kurulu olan bu tarihi yapı erken Hıristiyanlık döneminin ilk örneklerinden biri olup, Meryem Ana adıyla inşa edilen ilk manastırlardan biridir. 4. veya 6. Yüzyıllarda yapıldığı tahmin edilmektedir. Kare planlı, merkezi kubbeli kilisenin zarif süslemeleri mimari açıdan birçok kiliseden ayrılır. Meryem Ana Kilisesi'nde haçın üzerinde İsa'nın ruhunu betimleyen güvercin figürü var. Bu, sadece buradaki Meryem Ana Kilisesi'nde var. Mor Sobo Kilisesi olarak bilinen merkezi katedralin bir bilim merkezi olmuş. O dönemlerde bu köye Ortadoğu'dan gelen öğrencilere eğitim verilirmiş.
Köyde aynı zamanda Mor Sobo Katedrali olarak bilinen Turabdin bölgesinde metropolitlik merkezi olarak 9 asır boyunca kullanılmış bir katedral bulunmaktadır.
ANITLI KARA NOHUT:
Kara nohut, Mardin Midyat Anıtlı Köyü yöresinde uzun yıllardır yetiştirilen bir tarım ürünü olmakla birlikte, yöredeki toprak ve iklim koşulları ile özdeşleşmiş, özgün bir lezzete sahiptir.
Kara nohut, içerdiği butirat, saponin, vitamin ve mineraller nedeniyle sağlık açısından önemli bir besindir. Butirat, kolon hücrelerindeki inflamasyonu azaltarak kolon kanseri oluşum riskini azaltır. Saponin ise kanserli hücrelerin büyümesini engeller. Ayrıca kara nohut, içerdiği vitamin ve mineraller sayesinde akciğer ve meme kanseri riskini de azaltabilir.
Kara nohut ayrıca, diyet lifi kaynağıdır ve düşük glisemik indeksi nedeniyle kan şekeri seviyelerini düzenlemeye yardımcı olabilir. Aynı zamanda kalp sağlığı için de faydalıdır, çünkü düşük kolesterol seviyeleri ile ilişkilendirilir.
Bol miktarda lif içermesi ile uzun süre tokluk sağlamakta ve diyetlerde çokça yer verilen bir besin olmaktadır. İyi bir bitkisel enerji kaynağı olması ve düşük sodyum içeriği ise diyabet, kolesterol, tansiyon hastaları için kara nohutu ideal bir besin haline getirmektedir. Düzenli olarak tüketildiğinde tüm besinsel faydalarının yanı sıra cildi güzelleştirici etkisinin bulunduğu da ortaya konulmuştur. İçerisinde bulunan çinko, özellikle kış aylarında sıklıkla yaşadığımız saç dökülmesi sorununun çözümünde etkili rol oynamaktadır.
Besin değeri yüksek olan kara nohut ile farklı yemek alternatifleri de denerek ne kadar geniş bir alanda kullanılacağı kanıtlanmış oldu. Kara nohut ekmeği bunun en güzel örneklerindendir.
Kara nohutun içerisinde bulunan magnezyum ve fosfor, kan damarlarını güçlendirip kalbi korumaya ve bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olmaktadır. Hamile kadınlarda bebeğin bilişsel fonksiyonlarının gelişmesini sağlayan folat da yine kara nohut içinde bulunan minerallerdendir. Göz için en önemli bileşenlerden A vitamini de kara nohut içinde bol miktarda bulunmaktadır. Kara nohut’taki magnezyum içeriği de sinirlerin işlevini iyileştirmeye yardımcı olur. Selenyum, magnezyum ve çinko gibi diğer mineraller de kaygı ve depresyonun önlenmesine yardımcı olur.
Kara nohut, Beyaz Nohuttan farklı olarak nörotransmiterler gibi kimyasal habercilerin üretiminde önemli bir besin olan harika bir kolin kaynağıdır.
Kara nohut (Cicer arietinum var. Kala chana) ve beyaz nohut (Cicer arietinum var. Naha) aynı tür olan Cicer arietinum bitkisine aittirler. Ancak, kara nohut ve beyaz nohut arasında bazı farklılıklar vardır:
1. Renk: Adından da anlaşılacağı gibi, kara nohut, beyaz nohuttan daha koyu renklidir. Kara nohut, siyah veya kahverengi lekelerle kaplıdır, beyaz nohut ise daha soluk bir renge sahiptir.
2. Boyut: Kara nohut, beyaz nohuttan biraz daha küçüktür ve daha yoğun bir dokuya sahiptir.
3. Besin Değeri: Kara nohut ve beyaz nohut arasında besin değeri açısından farklılıklar vardır. Kara nohut, beyaz nohuttan daha fazla lif ve protein içerir. Ayrıca, kara nohut daha fazla antioksidan içerir ve daha düşük bir glisemik indeks değerine sahiptir.
4. Kullanım Alanı: Kara nohut ve beyaz nohut, farklı yemeklerde kullanılabilirler. Beyaz nohut daha sık kullanılan bir nohut türüdür ve humus, salata, çorba ve Ege usulü nohut yemeği gibi yemeklerde yaygın olarak kullanılır. Kara nohut, Hindistan mutfağındaki bazı yemeklerde kullanılır ve kahverengi nohut olarak da bilinir.
Özetle; Kara nohut ve beyaz nohut aynı tür olan Cicer arietinum bitkisine ait olsa da, renk, boyut, besin değeri ve kullanım alanları gibi farklılıklar gösterirler.
Kara nohut, daha yoğun bir lezzete ve sert bir dokuya sahiptir, beyaz nohut daha hafif bir lezzete ve daha yumuşak bir dokuya sahip olabilir.
Ayrıca, besin içerikleri de farklıdır. Kara nohut, beyaz nohutta göre daha yüksek miktarda lif, protein, antioksidan ve demir içerir. Kara nohuta özgü doğal olarak saponin adı verilen bir bitki bileşiği içerir. Saponinler, bitkiler tarafından üretilen doğal deterjanlardır ve antimikrobiyal, antioksidan, anti-inflamatuar ve anti tümör aktiviteler gibi birçok faydalı özellikleri vardır.
Toprak analizinde bakılması gereken temel parametreler şunlardır:
PH Değeri: Toprağın asitlik veya alkalilik düzeyini belirler. Bitkilerin besin alımını etkileyen önemli bir faktördür.
Organik Madde İçeriği: Toprağın verimliliğini ve su tutma kapasitesini belirleyen organik madde miktarı.
Toprak Tuzluluğu (EC): Topraktaki tuz miktarının ölçümüdür. Yüksek tuzluluk bitki gelişimini olumsuz etkiler.
Toprak Textürü: Toprağın kum, silt ve kil gibi bileşenlerin oranlarını belirleyen önemli bir özelliktir.
Temel Besin Elementleri:
a. Azot (N)
b. Fosfor (P)
c. Potasyum (K)
d. Kalsiyum (Ca)
e. Magnezyum (Mg)
f. Kükürt (S)
Diğer Mikrobesin Elementleri:
a. Demir (Fe)
b. Çinko (Zn)
c. Manganez (Mn)
d. Bakır (Cu)
e. Bor (B)
f. Molibden (Mo)
Bu parametreler, toprağın bitkiler için uygun bir besin ortamı oluşturup oluşturmadığını belirlemek için önemlidir.
Bilgi Notu: İlimizde, 4-5 Kasım 2023 tarihleri arasında, Mardin 2. Uluslararası Bulgur Festivali düzenlenecektir. Tüm vatandaşlarımızı festivalimize bekleriz.