Doç. Dr. Haşim ERDOĞAN tarafından hazırlanan ve Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı (ATAM) tarafından yayınlanan yazıda Atatürk ve Süryani cemaati arasındaki ilişki incelenmiştir. Yazının sonuç bölümünde şu ifadeler kullanılmıştır;

    I. Dünya Savaşı ve sonrasındaki Mondros Ateşkesi sürecinde Anadolu’daki gayrimüslimler işgalci devletler tarafından Anadolu’nun işgali için kendi menfaatleri çerçevesinde kullanılmış olsalar da Kadim Süryaniler bu gayrimüslim gruplardan genel itibarıyla farklı bir çizgi takip etmişlerdir. En azından Kadim Süryaniler diğer gayrimüslimlerde olduğu gibi devlete karşı büyük isyan faaliyetleri içerisinde bulunmamışlardır. Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde yaşayan bütün gayrimüslim halka halkçılık ilkesinin de bir gereği olarak eşit olarak yaklaşmıştır. Bu eşitlik anlayışı içerisinde  Süryanilere de insanî ve ilgiyle yaklaşmıştır.
    Atatürk’ün bu ilgisi Süryaniler tarafından da olumlu karşılanmış ve birçok Süryani ileri geleni Atatürk’ü ifadelerinde yüceltmiştir. Süryani toplumunun ruhanî liderleri konumunda olan din adamları, Atatürk’ü bir lider olarak benimsemiş ve onun yapmış olduğu çağdaşlaşma hareketlerine içtenlikle uyum sağlamışlardır. Bu çağdaşlaşma hareketlerine büyük destek vermişlerdir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluş yıllarında “Atatürk İnkılâpları” olarak da anılan yenileşme çalışmalarına büyük oranda ayak uydurmuş ve bu yenilik hareketlerini bizzat uygulayan ve bu inkılâpların toplum tarafından benimsenmesi noktasında başta yaşadıkları çevredeki gayrimüslimler olmak üzere diğer insanları hatta Müslüman komşularını bile bu inkılâplara hazırladıkları görülmektedir. Süryaniler, Atatürk inkılâplarının toplumda yer bulmasında ve bu yeniliklerin yeni nesillere aktarılmasında da önemli bir rol oynamışlardır. Bütün bunların gerçekleşmesinde Süryanilerin dinî bir cemaat olmaları ve din adamlarının cemaat içerisinde çok önemli ve saygın bir konumda olmaları da etkili olmuştur. Zira Süryani din adamları, cemaatleri üzerinde etkili olarak yeri geldiğinde cemaatlerinin tamamı adına kararlar alabilmişlerdir. 



1923 Atatürk ve Süryani Cemaati Lideri Patrik III. İlyas Şakir Efendi birlikte.

Yazının tamamına şu uzantıdan ulaşabilirsiniz; https://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/38.pdf