Mardin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

TRT'nin Durumu

TRT'NİN DURUMU

TRT'nin 1973 yılında düzenlediği:

I- 2. Çağdaş Türk sanat müziği ve çok sesli müzik özel danışma kurulu,

II- Türk sanat ve halk müziği özel danışma kurulu.

ÇAĞDAŞ TÜRK SANAT MÜZİĞİ KARARLARI:

1- Çok sesli müzik programları, çoğu kısa ve halkın anlayacağı basit izahlarla sunulması. Senfonik şiir gibi konulu olan eserlerin mutlaka konusu anlatılmalı. Şarkı ve aryalarım metinleri, üç beş cümle ile özetlenmeli. Aryalar yerli sanatçılarla yapılan kayıtlarda mümkün olduğu kadar Türkçe söylenmeli.

2- Eserlerin bölüm ve başlıkları açıklanmalı.

3- Tanınmış müzik uzmanlarına hazırlatılacak izahlı müzik programlarına mümkün olduğu kadar geniş yer verilmeli. Bu izahların fazla teknik, fazla kuru olmaması, esprilerle, hikâyelerle süslenmesi.

4- Çok sesli sanat müziğinden, yalnız matem günlerinde ve felâketlerde yararlanma yoluna başvurulmamalı.

5- Çok sesli müzik programları, radyoların az dinlendiği geç vakitlere itilmemeli.

6- Bestecilerimize Türk halk müziği ve Türk sanat müziği (geleneksel Türk müziği) temeli üzerine oturan, ya da konusunu Türk efsane ve masallarından, Türk tarihinden, Türk edebiyatından alan eserler ısmarlamalı, aynı konularda yarışmalar yapılmalı, çok sesli müziğin yayılmasını sağlamak amacı ile yapılacak folklor armonizasyonlarında oyun havalarına da gereken önem verilmeli. Radyolarımızda çok sesi sevimli kılmak ve dinlenilir hâle getirmek için, bu çeşit eserler etkili bir vasıta olabilir.

7- Türk bestecilerinin eserleriyle verilen konserlerin yerinde izlenmesi, banda alınarak, röportajlarla radyolarımızda yayınlanması ve çok sesli müziğin halk arasında daha fazla ilgi toplamasını sağlayacaktır.

8- TRT çok sesli koro müziğini halka benimsetebilecek ulusal eserleri bestecilerimize sipariş etmeli, seslendirilmesi ve bu tür eserlere programlarda mümkün olduğu kadar geniş yer verilmeli.

9- Çok seslendirilmiş Türk halk türkülerinin, birinci program ile televizyonda yayınlamasında şu esaslar gözönüne alınmalıdır:

"Çok sesli müziği halk türküleri yoluyla geniş kitlelere yaymak gayesiyle:

a- Anlaşılır ve benimsenir şekilde çok seslendirilmiş halk türkülerine öncelik vermek.

b- Bu şekilde eserler yeterli değilse, bestecilere ısmarlamak.

c- İkinci ve üçüncü programlarda Türk bestecilerinin bu türdeki eserlerine geniş yer verilmesi.

10- Çağdaş Türk Sanat müziği yayınları da dinleyicinin ve ilgisini çekerek her türlü yöntemin uygulanması.

11- Çağdaş Türk müziği programlarının bölge radyolarınca da yayınlanmasının sağlanması.

12- Çok sesliliğe halkımızı alıştırmak, eğitmek amacıyla operet ve opera türlerinin bir öncüsü olmak üzere, Türk konularını ve havalarını ele alan müzikli oyunlar hazırlandırılması, hazır olanlar radyolarda, özellikle televizyonda sunulmalıdır.

13- Çağdaş Türk sanat müziği konusunda ısmarlama yarışma, seslendirme ve yayınlarda oda müziğine yer verilmesi.

14- Milli bayramlarımızın (özellikle cumhuriyet bayramının) özel programlarından yararlanarak giriş, ara ve bitiş müzikleri çağdaş Türk müziği eserlerinden seçilmeli ve bunlar eserin ve bestecinin adı verilerek yayınlanmalı.

15- Çağdaş Türk sanat müziği alanındaki eserlerin TRT yayınları bakımından gerekli olanlarına öncelik tanımak şartıyla ve ayrıca 1826- 1930 döneminde çoksesli müzik alanındaki ilk eserleri de içine alan biçimde bir seslendirmeye girişilmesi.

16- TRT'de kayıt yapan yabancı sanatçılarla temas sağlanarak programlarını çağdaş Türk müziği eserlerine almalarının sağlanması.

TÜRK SANAT VE HALK MÜZİĞİ KARARLARI:

1- TRT'nin genellikle musıki yayınlarının (Türk musıkisi ve batı musıkisi) bir sanat zevk ve anlayış, yükseltici, eğitici, kültür ve eğitme yardımcı ve bu kayıtlar altında eğlendirici nitelikte olması.

2- Otantik ezgilerin, dans müziğinde ve hafif müzikte kullanılması, Türk ezgilerinin yozlaştırılmadan I. maddede tespit edilen esaslara uygunluğu denetlemek kaydı ile hafif müzikte de kullanılabileceği.

"Bu maddeye Nida Tüfekçi, Neriman Tüfekçi, Sadi Yaver, Ataman, Adnan Ataman, Yücel Paşmakçı, Turgut Günay dahil 14 üyenin: Bestelenmiş ezgilere (otantik halk ezgilerine ilişilmesine ve iktibasa müsâade edilmemek, Türk ezgilerinin ancak ruh ve zevk yapısından yararlanmakla yetinmek gerektiğine değinerek karşı çıkmaları ile ve oy çoğunluğuyla kabul edilmiştir..."

3- Eğlence programlarında müzik (I. maddedeki kayıtlara tabii tutulması)

4- Kalitesiz yabancı müzik etkisi.

a) Kalitesiz müzik etkisi taşıyan hiçbir esere ve icraya yer verilmemesi.

b) Gerek TRT radyo ve televizyonlarının yapacakları kaliteli, eğitici ve öğretici yayınlarla, TRT'nin dışında plak, nota, arşiv, kütüphane gibi hizmetlerle, bu etkiye kesinlikle karşı koyucu çalışmalara girilmesi.

c) TRT'nin yayın ağını bütün yurda yaymak suretiyle, yabancı musıkinin dinlenmesinin önlenmesi.

d) TRT'nin ayrıca dinleyiciyi yabancı istasyonları dinlemeye ve izlemeye sevk eden tenevvü ihtiyacının karşılanması.

5- Kalitesiz piyasa musıkisiyle, yukarıda 5. maddede gösterilen yolda mücadele edilmesi.

6- TRT dışı yayın yapan radyolarda kontrolsuz ve denetimsiz yayınlanan Türk musıkisinin çok zararlı olduğunun tespiti ve bunun kanun hükmü ile önlenmesi çabasının sürdürülmesi ve yurtdışında yayın yapan radyolardaki Türk musıkisi yayınlarının da ıslahı için diplomatik teşebbüslerde bulunulması.

7- Klasik Türk musıkisi, belli bir dönemde, kaidelere uygun olarak yapılmış, sanat gücü taşıyan eserlerden oluşur.

8- Türk musıkisinde çok seslilik: TRT Türk musıkisi sistemini çağdaş kurallara göre işlemek ve bu sistem içinde çok sesliliğe gitmek akımının teşvik edilmesi. Bu konuda çalışmalara geçilmesi ve bunun yolunun, esaslarının, araç ve gereçlerinin, yetkililer tarafından tespit edilmesi.

9- Türk musıkisi yayınlarının eğitici ve öğretici nitelikte olması. Gündemin I. maddesinde alınan kararda, genel esas ve ilke olarak benimsenmiş ve kabul edilmiş, dolayısıyla programların bu esasa göre hazırlanması öngörülmüş olduğundan, bu madde üzerinde, ayrıca müzakere ve karara mahal olmadığı.

10- Yetiştirme ve geliştirme teşkilâtı:

d fıkrası: Türk musıkisini öğreten, sanatçı yetiştiren ve geliştiren bir Türk musıkisi konservatuarı veya başka resmî müessese olmadığı için, TRT'nin bu ihtiyacı, kendi bünyesi içinde karşılaması, Türk musıkisi sanatçısı yetiştirmek ve geliştirmek için gerekli teşkilatı kurması hususuna.