Ankara
- Etnoğrafya Müzesi
Etnografya
Ankara’nın Namazgah adı ile anılan semtinde, Müslüman mezarlığı olan tepede
kurulmuştur. Anılan tepe Vakıflar Genel Müdürlüğünce 15 Kasım 1925 tarihli
Bakanlar Kurulu kararı gereğince, Milli Eğitim Bakanlığı'na müze yapılmak üzere
bağışlanmıştır.
1924 yılına kadar
Anadolu’da Kurtuluş Savaşı’na katılan, milli kültüre önem veren devrimciler,
Türklerin maddi ve manevi kültü mirasını içeren bir Etnografya Müzesi'nin kurulmasının
gerekliliğine inanıyorlardı. Bu nedenle Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi
Tanrıöver, eski mesai arkadaşı Budapeşte Etnografya Müzesi şeflerinden Türkolog
J. Meszaroş’un müzenin kuruluşu konusundaki görüşleri sorularak, kendisine hizmet
teklif edildiği, Prof. Meszaroş’un bakanlığa sunduğu 29 Kasım 1924 tarihli raporundan
anlaşılmaktadır. Böylece Halk Müzesi'nin kurulmasına hazırlık yapılmak üzere,
1924’te İstanbul’da Prof. Celal Esad (Arseven) başkanlığında, daha sonra 1925
yılında İstanbul Müzeler Müdürü Halil Ethem (Erdem) başkanlığında, eser toplamak
ve satın almak üzere özel bir komisyon kurulmuştur. Satın alınan 1250 adet eser,
1927 yılında inşası tamamlanan müzede teşhir edilmiştir. Müze Müdürlüğü'ne de
Hamit Zübeyr Koşay atanmıştır.
15
Nisan 1928 yılında müzeyi ziyaret eden Gazi Mustafa Kemal Paşa (Atatürk) müze
hakkında bilgi aldıktan sonra, Afgan Kralı Amanullah Han’ın Türkiye’yi ziyaretleri
nedeniyle, müzenin açılmasına emir buyurmuşlardır. Müze 18.7.1930’da halka açılmış
ve 1938 Kasım ayında Müzenin iç avlusu, geçici kabir olarak ayrılıncaya kadar
açık kalmıştır. Atatürk'ün naaşı 1953'de Anıtkabir'e nakline değin burada kalmıştır.
Bu kısım halen Atatürk’ün anısına hürmeten sembolik bir kabir şeklinde korunmaktadır,
üzerinde beyaz mermere yazılmış şu kitabe bulunmaktadır.
“Burası 10.11.1938'de
sonsuzluğa ulaşan Atatürk’ün 21.11.1938 den 10.11.1953 e kadar yattığı yerdir.”
15
yıl süreyle Etnografya Müzesi Anıtkabir görevini görmüştür. Devlet başkanlarının,
elçilerin, yabancı heyetlerin ve halkın ziyaret yeri olmuştur. Bu süre içinde
müzede çalışmalar sürdürülmüş 6-14.11.1956 tarihinde Uluslararası Müzeler
Haftası nedeniyle gerekli değişiklikler yapılarak, tekrar halkın ziyaretine
açılmıştır.
Binanın mimarı
Arif Hikmet (Koyunoğlu) Cumhuriyetin ilk dönem mimarlarının en değerlilerindendir
Bina dikdörtgen
planlı olup, tek kubbelidir. Yapının taş duvarları küfeki taşı ile kaplanmıştır.
Alınlık kısmı mermer olup üzerleri oyma süslüdür.
Binaya 28 basamaklı
bir merdivenle çıkılır. 4 sütunlu, üçlü bir giriş sistemi vardır. Kapıdan girilince
kubbe altı holüne ve buradan da iç avlu denilen sütunlu kısma geçilir. Buranın
ortasına mermer bir havuz yapılmış, çatı kısmı açık bırakılmıştır. Daha sonra
bu iç avlu Atatürk'e geçici kabir olarak ayrıldığında, havuz bahçeye nakledilerek,
çatısı kapatılmıştır. İç avlunun etrafında simetrik olarak büyüklü küçüklü
salonlar yer almaktadır. İdare kısmı müzeye bitişik olup iki katlıdır.
Müze
önünde at üstünde duran bronz Atatürk Heykeli 1927'de Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından İtalyan Sanatkarı P. Conanica'ya yaptırılmıştır.
Etnografya Müzesi,
Türk Sanatının Selçuklu Devrinden zamanımıza kadar devam eden örneklerinin sergilendiği
bir müzedir.
Anadolu’nun çeşitli
yörelerinden derlenmiş halk giysileri, süs eşyaları, ayakkabı, takunya örnekleri,
Sivas yöresi kadın ve erkek çorapları çeşitli keseler, oyalar, çevreler, uçkurlar,
peşkirler, bohçalar, yatak örtüleri, gelin kıyafetleri, damat tıraş takımları
eski geleneksel Türk sanatının birer temsilcileridir.
Türklere
özgü teknik malzeme ve desenlerle kendi içinde halı dokuma merkezlerinden Uşak,
Gördes, Bergama, Kula, Milas, Ladik, Karaman, Niğde, Kırşehir yörelerine ait
halı ve kilim koleksiyonu vardır.
Anadolu Maden sanatının
güzel örnekleri arasında XV.Yüzyıldan kalma Memlük kazanları, Osmanlı şerbet
kazanları, güğüm leğen, sini, kahve tepsisi, sahanlar, taslar, mum makasları
vb. çeşitli madeni eserler vardır.
Osmanlı
Devri yayları, okları, çakmaklı tabancalar, tüfekler kılıç ve yatağanlar, Türk
çini porselenleri ve Kütahya porselenleri, tasavvuf ve tarikat ile ilgili eşyalar,
Türk yazı sanatının güzel örneklerinden levhalar bulunmaktadır.
Türk ağaç işçiliğinin
en güzel örneklerinden, Selçuklu Sultanı III. Keyhüsrev'in tahtı (XIII. y.y.),
Ahi Şerafettin Sandukası (XIV.y.y.), Nevşehir Ürgüp’ün Damsa Köyü Taşhur Paşa
Camii mihrabı (XII. y.y.), Siirt Ulu Camii Mimberi (XII.y.y.) Merzifon Çelebi
Sultan Medresesi Kapısı (XV.y.y.) müzemizin önemli eserlerindendir.
VII. Dönem T.B.M.M. üyesi Besim
Atalay’ın müzeye armağan ettiği koleksiyonu çeşitli devirlere ait Türk sanat
tarihlerini içermektedir.
Müzede özellikle
Anadolu etnografya ve folkloru, sanat tarihi ile ilgili eserleri içeren bir
ihtisas kütüphanesi bulunmaktadır.
Adres: Talatpaşa Bul. Opera / Ankara
Tel: (0312) 311 30 07